Аққу атом электр станциясы туралы аздап айтқым келеді. Бұл Түркиядағы алғашқы атом электр станциясы ғана емес, сонымен қатар қазіргі уақытта әлемдегі ең ірі атом құрылысы.
Мұнда бір уақытта әрқайсысының қуаты 1,2 ГВт болатын 3+ буын реакторлары бар төрт энергия блогы салынуда.
Барлық энергия блоктары пайдалануға шыққан кезде жылына 35 млрд КВт/сағ күтіледі — бұл Қазақстанның барлық электр энергиясын өндірудің 1/3 бөлігі. Аккую атом электр станциясы Түркияның энергия тұтынуының 10% -. жаба алады.
Бұл станция — build — Own – Operate немесе "Строй — Владей-Рабляй"моделі бойынша іске асырылатын әлемдік атом саласындағы алғашқы жоба. Жобаны "РосАтом" атом энергиясы корпорациясы толығымен қаржыландырады, болжамды бюджеті 22 миллиард АҚШ долларынан асады.
Бүгінгі таңда жобаға 1 13,2 млрд инвестицияланды, оның ішінде түрік мазмұны 58 пайызды немесе 7 7,7 млрд құрады, бұл негізінен жергілікті материалдарды, ресурстарды, жұмыс күштерін сатып алу.
Қазір жобада 34 мың адам жұмыс істейді, бірінші энергоблокта іске қосу-баптау жүріп жатыр, қалғандары салынуда. Бұл ретте 80% түрік жұмысшылары құрайды. Жобада 1000-нан астам қазақстандықтар жұмыс істейді, олар негізінен білікті кадрлар.
Таулы жерлерге байланысты теңіз жағасындағы атом электр станциясының алаңы үшін 60 гектар алаң қалпына келтіріліп, тау жыныстарының жарылғыш жұмыстары жүргізілді.
Ең бастысы, атом электр станциясының құрылысы аймақтың экономикалық дамуына күшті серпін берді. Шағын және орта бизнес арасынан 2 мыңнан астам компания жобаға тартылды, жаңа тұрғын үй кешендері салынды, түрлі әлеуметтік нысандар пайда болды.
Кейбір түрік кәсіпкерлері тіпті нөлден бастап арнайы қорытпалардан арматуралық зауыттар салып, Аққу атом электр станциясының аумағында өндірістік цехтары бар.
Үкіметаралық келісімде алғашқы екі энергоблоктың 70 пайызы үшін 1 кВт/сағ үшін 12,5 цент тариф қарастырылған, одан кейінгі блоктар — белгіленген баға бойынша 30%, ал қалғаны — нарықтық баға бойынша.
Әрбір энергоблокты 15 жыл пайдаланғаннан кейін Түркия таза пайданың 20% алады. Аққу атом электр станциясының қызмет ету мерзімі 60 + 20 жылды құрайды, бірақ ол бүкіл ғасырға арналған.
Түркия тағы екі-үш жаңа атом электр станциясын салуды жоспарлап отыр, ал екіншісі бірлесіп, үшіншісін өздері басқарып, пайдалануды жоспарлап отыр.
Ал осы кезеңде, түрік атом электр станциясы салынып жатқан кезде, халық үшін электр энергиясының тарифтері осы елдің өңіріне байланысты қазір Қазақстанмен салыстырғанда 1,5-2 есе қымбат.
Нұрлан Жұмағұлов,
"Energy monitor" қоғамдық қорының директоры
