Әскери тарихшы Жұмабай Доспанов Ұлы Отан соғысының қаһармандарымен оқырмандарымызды таныстыруды жалғастырып келеді. Бүгін ол «ПК» газетінде жерлесіміз – әйгілі қолбасшы, адмирал Лев Владимирский туралы айтып берді. Лев Анатольевич небәрі 39 жасында ең жоғары лауазым – Қара теңіз флотының қолбасшысы болып, вице-адмирал атағын алған.
Кеңес әскери қолбасшысы Лев Владимирский флоттағы қызметін жас кезінен бастаған. Гурьев қаласында мұғалім мен акушердің отбасында дүниеге келген ол, жетіжылдық мектепті бітірген соң, 1921 жылы Ташкент университетінің әскери факультетіне оқуға түседі. Ол оқуды арнайы мақсаттағы бөлімдердегі қызметпен ұштастырып, бұл бөлімдер контрреволюция мен басмашыларға қарсы күрес жүргізген. 1922 жылы оны жұмысшы-шаруа Қызыл армиясына шақырып, Петроградтағы флот командалық құрам училищесіне жібереді. Бұл оқу орнын теңіз офицері атағымен аяқтап, Севастопольге Қара теңіз флоты құрамына жіберіледі. Ол жерде бір жыл бойы «Лейтенант Шмидт» және «Петровский» эсминецтерінде штурман болып қызмет етеді. 1926 жылдың көктемінде офицер Владимирскийді «Червона Украина» крейсеріне командирдің көмекшісі етіп ауыстырады — бұл сол кездегі теңізге алғаш шыққан алғашқы крейсер болатын.
Соғысқа дейінгі жылдар
Әскери тарихшы Ж. Доспановтың айтуынша, Ұлы Отан соғысы басталғанға дейін Лев Владимирский елеулі әскери жолдан өткен, демек үлкен тәжірибе жинақтаған. Ол «Шаумян», «Незаможник», «Петровский» эсминецтерінде артиллерист (1927–1930 жж.), Қара теңіз флотының эсминецтер дивизиясының флагмандық артиллеристі, «Шаумян» эсминецінде командирдің көмекшісі (1930–1932 жж.) болып қызмет атқарды. Кейін «Шквал» күзет кемесін, «Петровский» эсминецін (1932–1936 жж.), «Москва» және «Харьков» лидерлерін (1937 ж.) басқарды.
1937 жылдың қыркүйегінде Лев Владимирский Қара теңіз флотының крейсерлер бригадасы штабының бастығы болып тағайындалып, «Расмуссен» бүркеншік атымен Испания республикасының қарулы жасақтарына қару-жарақ жеткізу операциясына қатысады. Ол 1938 жылдың ақпанында Мәскеудегі Әскери-теңіз күштері Бас штабында II ранг капитаны (подполковник) шенін алып, жаңа тапсырма алады: гидрографиялық екі кемеден тұратын отрядпен бірге Кеңес әскери-теңіз күштері тарихында тұңғыш рет Атлант мұхиты мен Панама каналын кесіп өтіп, Ленинградтан Владивостокқа дейінгі сапарды жүзеге асырады. Бұл сапар барысында 15 000 миль жүріп өтіп, алғаш рет АҚШ жағалауларына Кеңес әскери-теңіз туы бар кемелер жетті.
1939 жылдың наурызында Л. Владимирский Әскери-теңіз халық комиссариатының қарамағында болып, маңызды тапсырма алады – Италияның Ливорно қаласында «Ташкент» лидер кемесін қабылдап, оны Севастопольге жеткізуге қатысады. Қолбасшылық оның кемелерді тек ұрысқа дайындап қана қоймай, оларды жобалау мен жасау үдерісіне де белсене араласқанын атап өтеді. Ол кемелерге байланысты көптеген идеялардың авторы болған. 1939 жылдың маусымында Лев Анатольевич Қара теңіз флотының кемелер эскадрасы қолбасшысы болып тағайындалады, ал бір жылдан кейін оған контр-адмирал (генерал-майор) атағы беріледі.
Сол кезде эскадра Қара теңіз флотының басты күшіне айналған еді. Оның құрамында бір линкор, крейсерлер бригадасы, екі эсминец дивизионы және жаңадан құрылып жатқан жеңіл күштер отряды болған. Кеңес флотында бар болғаны екі эскадра ғана болды – Қара теңізде және Балтықта.
Соғыс жылдары
Соғыс басталғанда Лев Владимирский қолбасшылық еткен эскадра кемелері Румыния порттарына соққы жасап, Одесса мен Севастопольді қорғау ұрыстарына қатысты. 1941 жылдың қазанында ол жартылай қоршаудағы кеңестік әскерлерді Одесса мен Севастопольден эвакуациялау операциясына басшылық етті. Примор армиясының бөлімдерін Севастопольге жеткізу арқылы эскадра және оның қолбасшысы бұл маңызды базаның қорғанысында шешуші рөл атқарды. Бұл операцияның табысты өтуі Қырымдағы жағдайды түбегейлі өзгертті.
1942 жылы Керчь-Феодосия десанттық операциясы кезінде Жоғарғы Бас қолбасшылық Ставкасы Лев Владимирскийге десанттық жасақ кемелерін басқаруды тапсырады. 1942 жылдың 17 маусымында оған вице-адмирал атағы беріледі, ал 1943 жылдың сәуірінде ол Қара теңіз флотының қолбасшысы болып тағайындалады.
Алайда флотты басқаруы ұзаққа созылмады.
1943 жылдың қыркүйек–қазан айларында өткен Новороссийск-Таман шабуыл операциясы кезінде оның қолбасшылығындағы күштер десанттар түсіріп, артиллериялық және авиациялық қолдау арқылы қарсыласты бекіністерге орнығуға жол бермеді. Бірақ Керчь-Эльтиген десанттық операциясы кезінде Примор армиясымен бірлескен әрекеттер сәтсіз болды: Керчь түбегінен немістерді ығыстыра алмады. Л. Владимирский мен армия қолбасшысы И.Е. Петров бір-бірімен түсінісе алмады, нәтижесінде 1944 жылдың наурызында Қырым жағалауындағы теңіз операцияларын нашар ұйымдастырғаны үшін екеуі де қызметтен босатылып, әскери шендері төмендетілді: Петров – армия генералы шенінен генерал-полковникке, Владимирский – вице-адмиралдан контр-адмиралға дейін. Кейін Петров 33-армияны басқарды, ал Владимирский Балтық флотының эскадрасына жетекшілік етті (1946 жылдың желтоқсанына дейін). Балтық теңізіндегі әскери әрекеттер Эстония фашистік оккупациядан азат етілген соң, 1944 жылдың соңында аяқталған.
Соғыстан кейінгі жылдар
Лев Владимирский 70 жасқа дейін өмір сүрді. Соғыстан кейін де ол Кеңес Әскери-теңіз күштері қатарында қызметін жалғастырды. 1947 жылдың наурызынан 1948 жылдың наурызына дейін Әскери-теңіз флотының бас инспекциясында адмирал-инспектор қызметін атқарды. 1948 жылдың наурызынан 1951 жылдың қыркүйегіне дейін ӘТК оқу орындары басқармасының бастығы, кейін Әскери-теңіз күштерінің жауынгерлік даярлық басқармасының бастығы (1951–1955 жж.) қызметтерін атқарды. 1955 жылы ӘТК бас қолбасшысының кеме жасау жөніндегі орынбасары, ал 1956 жылдың ақпанынан 1959 жылдың тамызына дейін Теңіз ғылыми-техникалық комитетінің төрағасы болды. Кейін Әскери-теңіз күштерінің бас қолбасшысы жанындағы ғылыми-зерттеу тобына жетекшілік етті. 1961–1968 жылдары Атлант, Үнді және Тынық мұхиттарындағы бірқатар океанографиялық және гидроакустикалық экспедицияларға жетекшілік етті.
Лев Владимирский 1970 жылдың мамырында зейнетке шықты.
Ұлы қолбасшы, адмирал, соғыс қаһарманы 1973 жылдың 7 қыркүйегінде 70 жасында қайтыс болды. Ол Мәскеудегі Новодевичье зиратына жерленген.
Бүгінде оның есімі Атырау қаласы мен Севастопольдегі (1974 жылдың 6 маусымында Амурская көшесінің атауы өзгертілген) көшелерге берілген. Сондай-ақ «Адмирал Владимирский» атты кеңестік океанографиялық ғылыми-зерттеу кемесі бар.
Марапаттары:
Екі Ленин ордені (06.11.1947, 07.05.1968);
Үш Қызыл Ту ордені (29.12.1941, 03.11.1944, 27.12.1951);
Суворов ордені II дәрежелі (08.02.1943);
Ушаков ордені II дәрежелі (08.07.1945);
Марапат медальдары: «Одессаны қорғағаны үшін» (22.12.1942);
«Севастопольді қорғағаны үшін» (22.12.1942);
«Кавказды қорғағаны үшін» (01.05.1944);
«1941–1945 жж. Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін» (16.08.1945).
