Премьер-министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында мүгедек жандарды әлеуметтік қорғау шаралары қаралды. Сондай-ақ отырыста Үкіметтің 2025 жылға арналған заң жобалау жұмысының жоспары мақұлданды.
Оң тәжірибені тарату керек
Мүмкіндігі шектеулі жандар туралы тиісті ведомство басшылары баяндама жасады. Министрлер мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру, медициналық көмек, оқыту, оларға кедергісіз орта құру мәселелерін шешу жолдары туралы айтты. Сондай-ақ қоғамдық ұйым өкілдері, бірқатар өңір әкімі атқарған жұмыстарымен таныстырды.
Елде барлығы 732 мың мүгедектігі бар адам тіркелген. Үкімет азаматтардың осы санатын қолдау және кедергісіз жайлы ортаны қалыптастыру жөніндегі шаралар кешенін іске асырып жатыр. Мәселен, Әлеуметтік кодекс қабылданды, отбасылардың әл-ауқатына тұрақты мониторинг пен талдау жүргізуге мүмкіндік беретін Отбасының цифрлық картасы іске қосылды. Бұған қоса, мүгедектікті ресімдеу тәртібі оңайлатылып, проактивті форматқа ауыстырылды, оны сырттай белгілеу енгізілді. Әлеуметтік қызметтер порталының жұмысы шеңберінде оңалту үшін қажетті техникалық құралдар мен рәсімдерді таңдау мүмкіндігі қолжетімді болды.
Премьер-министр мүгедектігі бар адамдарды мемлекеттік қолдау жүйесі үнемі жетілдіріліп отыратынын атап өтті. Өңірлерде оңалту орталықтары ашылып жатыр. Былтыр Абай, Жамбыл және Түркістан облысында оңалту орталықтары пайдалануға берілді. Батыс Қазақстан облысындағы орталықтың құрылыс жұмысы жыл соңына дейін аяқталады. Ақтөбе облысының әкімдігіне оңалту орталығының құрылысын аяқтау үшін жұмыс қарқынын күшейту тапсырылды. Осындай орталықтарды Ақмола, Атырау, Жетісу облыстары мен Шымкент қаласында салу жоспарланып отыр.
Инклюзивті қалалық ортаны қалыптастыру мәселесіне ерекше назар аударылды. Бүгінде елде мүгедектігі бар адамдардың қажетіне инфрақұрылымның 45%-ы бейімделген. О.Бектенов нақты нәтижеге жетуде көзбояушылықсыз осы бағытта сапалы жұмыс жүргізу маңызды екенін айтты.
«Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша мүгедектігі бар жандарға қолайлы әрі жайлы орта қалыптастыру бағытында жоспарлы жұмыс жүріп жатыр. Объектілерді мүгедектігі бар адамдардың, қарттардың ыңғайына қарай бейімдеу жұмысын күшейту қажет. Бұл, әсіресе әлеуметтік нысандарға, дәріханаларға, азық-түлік дүкендері мен сауда орталықтарына қатысты. Өнеркәсіп және құрылыс министрлігіне құрылыстың сапасы мен жауапкершілікті арттыру үшін қолданыстағы стандарттарды қайта қарауды тапсырамын. Нормалардың сақталуын бақылау қажет», деді ол.
Үкімет басшысы сондай-ақ инватакси енгізу арқылы мүгедектігі бар адамдарды тасымалдау мәселесін шешуге баса назар аударды. Қазір республикада осындай 150-ге жуық қызмет жұмыс істейді. Әкімдіктердің алдына автомобиль паркін ұлғайтуға жәрдемдесу міндеті қойылды.
Мүгедек кісіге мүмкіндік беріледі
Премьер-министр Еңбек министрлігіне әкімдіктермен және бизнеспен бірлесіп мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру мәселесіне айрықша назар аударуды тапсырды. Қолайлы бос жұмыс орындарын іздеудің ыңғайлылығы үшін арнайы электрондық еңбек биржасы құрылды – мемлекет жұмыс орындарын субсидиялайды. Бұл ретте мүгедектігі бар еңбекке қабілетті адамдардың жалпы санының шамамен 39%-ы жұмыс табады.
Денсаулық сақтау министрлігі мүгедектіктің алдын алу үшін ауруды ерте диагностикалау және ерте араласу жөніндегі жұмысты жақсартып, сапасын арттыруы қажет. Сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін педагогтерді даярлауды күшейту маңызға ие. Оған қатысты тиісті міндет Оқу-ағарту және Ғылым министрліктерінің алдына қойылды. Үкімет басшысы үйде мүгедектігі бар балаларды үздіксіз оңалту үшін инновациялық техникалық құралдарды іріктеу бойынша бірқатар өңірдің тәжірибесін кеңейтуді тапсырды. Қазір мұндай қызмет Павлодар, Қызылорда, Абай облыстарында және Шымкент қаласында қолжетімді. Сонымен қатар еліміздің 14 университетінде әлеуметтік қызметкерлерді даярлау жұмысы жүргізіліп отыр.
Медициналық-әлеуметтік сараптаманың сапасын одан әрі арттыру мақсатында денсаулық сақтау мен еңбектің ақпараттық жүйелерін толық интеграциялау қажеттілігі де назардан тыс қалмады. Осыған байланысты бейінді министрліктерге жыл соңына дейін жұмысты аяқтау жүктелді. Жалпы, 2024 жылдың басынан бастап мемлекеттік органдарға мүгедектігі бар адамдардан 16 мыңнан аса өтініш түсті. О.Бектенов түйткілді мәселелерді шешуде жеке көзқарас қажет екенін, әлеуметтік қызметтердің өз жұмысын жандандыруы маңызды екенін айтты.
«Әлеуметтік саясаттың жаңа стандарттарын жасау мен ілгерілету жұмысын жалғастыру қажет. Инновациялық технологияларды әзірлеу және оларды әлеуметтік қамсыздандыру мен қорғау жүйесіне енгізу – өте өзекті мәселе. Оның барлығы Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша әзірленіп жатқан Инклюзивті саясат жөніндегі тұжырымдамада көрініс табуға тиіс. Бұл құжат желтоқсан айында қабылдануы керек. Сондықтан Еңбек министрлігі тұжырымдама жобасын Үкіметке 15 қарашаға қарай енгізуі тиіс. Жалпы, мүгедектігі бар адамдардың тұрмыс сапасын жақсарту мәселелері орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың бірінші басшыларының тұрақты бақылауында болуы ләзім», деді О.Бектенов.
Заң жобалау жоспары бекітілді
Отырыста Үкіметтің 2025 жылға арналған заң жобалау жұмысының жоспары мақұлданды. Жаңа редакцияда 6 заң жобасын әзірлеу, сондай-ақ қолданыстағы 13 нормативтік-құқықтық актіге түзетулер енгізу қажет. Премьер-министр 19 заң жобасының 12-сі Мемлекет басшысының тапсырмаларын іске асыруға бағытталғанына тоқталды. Үкімет пен басқа да мемлекеттік органдар экономиканың орнықты дамуына, денсаулық сақтау жүйесін және азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған ауқымды заңнамалық бастамалар топтамасын дайындауы тиіс.
Президент Жолдауын іске асыру шеңберінде жоспар жобасы қаржы нарығын тұрақты дамытуға, кәсіпкерлік субъектілері мен азаматтардың экономикалық белсенділігін ынталандыруға бағытталған «Банктер және банк қызметі туралы» жаңа заңды әзірлеуді көздейді. Сондай-ақ сайлау заңнамасын, мемлекеттік қызметті, міндетті медициналық сақтандыруды, денсаулық сақтауды дамытуды, баламалы энергия көздерін, телекоммуникация нарығын және деректер орталықтарын жетілдіруге ерекше назар аударылды.
Үкімет мүшелері ұсынған жоспар жобасын мақұлдады. Премьер-министр биылғы жоспарының қалған барлық заң жобасын Парламентке енгізу жұмысын аяқтауды және сапалы сүйемелдеуді қамтамасыз етуді тапсырды.
