Егер қалдықтар бөлек жиналса, қоршаған ортаға зиянды азайтуға болады. Елімізде тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу деңгейі төмен күйінде қалып отыр. Экология және табиғи ресурстар министрлігінің мәліметінше, елде жыл сайын 4,5 млн тонна коммуналдық қалдық түзіледі. Алайда оның тек 26%-ы ғана қайта өңдеуге жіберіледі. Ал ең өзектісі сол елді-мекен маңында қоқыс полигондары жоқтың қасы. Бұған жауапты министрлік бүгінде 100 жаңа полигон салуды жоспарлап отыр. Алайда жұмыс баяулап тұр. Ал тиісті министрлік қатты қалдықтарды сұрыптауды кеңейтіп, кәдеге жарату үшін арнайы тұжырымдама әзірлемек.
Қазақстандықтар үшін қоқысты түрлеріне қарай сұрыптап жинау Жапония, Еуропа немесе Америка тұрғындары сияқты үйреншікті емес. Көпшілігіміз қалдықтарды сұрыптаудың қандай пайдасы бар екенін білмейміз, сондықтан оған мән бермейміз. Сұраптау не үшін қажет? Бірге түсінейік.
Қалдықтарды сұрыптау керек пе?
Егер қалдықтар бөлек жиналса, қоршаған ортаға зиянды азайтуға болады.
Қоқыс қоршаған ортаға зиян келтіреді. Егер сұрыпталмаса, ол су мен топырақты ластайды, құстар мен жануарлардың өміріне қауіп төндіреді және жергілікті экожүйелерді бұзады. Егер қауіпті және қауіпсіз қалдықтарды араластырмасақ, экологияға зиянды айтарлықтай азайтуға болады.
Органикалық қалдықтар, мысалы, тамақ қалдықтары мен бақша қалдықтары (жапырақтары, бұтақтары және т.б.) ыдырайды, экологияға зиян келтірмейді және тіпті тыңайтқыш ретінде де қолдануға болады. Макулатура мен картонды қайта өңдеуге болады.
Бірақ егер мұның бәрі қауіпті қалдықтармен (батареялар, авто шиналар, термометрлер, полиэтилен және т.б.) араласып, полигонға түссе, топырақ мен су ондаған шақырым радиуста уланады.
Сондықтан қоқысты бөлек жинау және оны кейіннен дұрыс жою маңызды.
Қайта өңдеу экология үшін ғана емес, бірінші кезекте өнеркәсіп пен бизнес үшін қажет. Әр түрлі мәліметтер бойынша 2/3-тен ¾ - ге дейін тұрмыстық қалдықтар қайта өңделеді және өндірушілерге олардан шикізат алу әлдеқайда арзан және оңай. Сонымен қатар көптеген ресурстар шектеулі.
Мысалы, пластмасса жасау үшін (бұл тек бөтелкелер ғана емес, сонымен қатар тұрмыстық техниканың бөлшектері, жиһаз, ыдыс-аяқ және т.б.) мұнай қажет. Иә, бүгін емес, бірақ бір күні ол аяқталады. Қағаз жасау үшін ағаш қажет, бірақ егер сіз қайталама шикізатты қолдансаңыз, ормандарды кесудің қажеті жоқ.
Еліміздегі қоқыс полигондарының аумағы мыңдаған гектарды алып жатыр, онда ағаштар, ауылшаруашылық дақылдары өсіп, тұрғын үй, қоғамдық, мәдени нысандар орналасуы мүмкін еді. "Сұр" полигондардың қанша тұратынын ешкім білмейді.
