Мәжіліс пен мәслихаттарға алдағы кезектен тыс сайлау жаңа, ерекше жағдайларда өтеді. Мұның бәрі Президент жүргізіп жатқан саяси реформалардың көрінісі, айқын жемісі деп айтуға болады. 2019 жылдан бастап Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі аясында саяси реформалардың 5 сериясы қабылданды. Сайлау, саяси партиялар туралы заңнамаға өзгерістер енгізілді. Нәтижесінде сайлау жүйесі өзгерді.
Сайлаудан кейін Мәжіліске жаңа саяси партиялар келеді, олар заңға енгізілген өзгерістердің арқасында 5 мың қолдаушымен тіркелуге мүмкіндік алды.
Әрине, бұл біздің еліміздегі саяси әртүрліліктің қалыптасуына қызмет етеді. Осы тұрғыдан алғанда, оны жаңашылдық, сайлау ерекшелігі деп атауға болады. Сонымен қатар, дауыс беру бюллетеніне "барлығына қарсы"деген жаңа Жол енгізілді. Біз оның өткен кезектен тыс президенттік сайлауда да қолданылғанын көрдік. Нәтижесінде барлығына қарсы дауыс берген сайлаушылардың үлесі 5 пайызды құрады. Бұл сонымен қатар азаматтардың құқығы. Демек, саяси партияны немесе кез-келген кандидатты мүлдем қолдамайтын азаматтар бұл құқықты сайлауда қолдана алады.
Кез келген сайлаудың әділ өтуі азаматтардың белсенділігіне тікелей байланысты.
Осы тұрғыдан алғанда, бақылаушылар институты бүгінде қарқын алуда. Яғни, байқаушылардың дауыс беру кезінде де, дауыстарды санау кезінде де қатысуы сайлауды әділ, ашық өткізуге үлкен үлес қосады. Менің ойымша, біз осы бақылаушылар институты арқылы сайлаудың әділ өтуіне ықпал ете аламыз.
Ренат ШАЙХАДЕНОВ,
құқықтану бойынша PhD докторы,
қауымдастырылған профессор міндетін атқарушы
